RELACJE OSOBOWE W SIELANCE FRANCISZKA KARPIŃSKIEGO "DO JUSTYNY. TĘSKNOŚĆ NA WIOSNĘ"
Ключові слова:
sielanka, charakter wiersza, podmiot liryczny, autor, odbiorca, monolog lirycznyАнотація
Najwcześniejsza z sielanek Franciszka Karpińskiego Do Justyny. Tęskność na wiosnę powstała przed rokiem 1765. Uchodzi za jeden z najpiękniejszych erotyków w literaturze polskiej. Pozbawiona jest jednak całkowicie atrybutów poezji miłosnej. Monolog liryczny jest tu właściwie skargą “stroskanego gospodarza”, który nie potrafi wstrzelić się w rytm wiosny pobudzającej przyrodę do nowego życia. Erotyczny charakter tej skardze nadają dwa słowa wymienione w tytule: “do Justyny”. Jakie reguły rządzą aluzyjnym i metaforycznym charakterem owego wiersza? — na to pytanie usiłuje odpowiedzieć autor artykułu. Jego dociekania koncentrują się przede wszystkim na wewnątrztekstowych relacjach nadawczo-odbiorczych, dotyczących komunikacji na poziomie: podmiot liryczny — adresat monologu lirycznego i autor wewnętrzny — odbiorca wirtualny.Завантаження
Посилання
Balcerzan E. Perspektywy poetyki odbioru, w: Problemy socjologii literatury, pod red. Janusza Sławińskiego, Wrocław, 1971.
Głowiński M. Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] Studia z teorii i historii poezji, pod red. Michała Głowińskiego, Wrocław, 1967.
Grzeszczuk St. Ideały ziemiańskie w literaturze staropolskiej w: tenże, Materiały do studiowania literatury staropolskiej, cz. 1, Rzeszów, 1986.
Karpiński F. Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem, oprac. Roman Sobol, Warszawa, 1987.
Karpiński F. O wymowie w prozie albo wierszu, w: Oświeceni o literaturze. Wypowiedzi pisarzy polskich 1740-1800, oprac. Teresa Kostkiewiczowa i Zbigniew Goliński, Warszawa, 1993.
Karpiński F. Wiersze wybrane, wybrał i wstępem poprzedził Jan Kott, Warszawa, 1966.
Kopaliński Wł. Słowniki: Słowik symboli, t. 6, Warszawa, 2007 (hasła: Kwiat, Ptak, Zboże, Zieleń).
Korespondencja Franciszka Karpińskiego z lat 1763-1825, zebrał i do druku przygotował Tadeusz Mikulski, komentarz oprac. Roman Sobol, Wrocław, 1958.
Kostkiewiczowa T. Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1979.
Markiewicz H. Odbiór i odbiorca w badaniach literackich, w: tenże, Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1984;
Mazur P. Odbiorca w utworze literackim (Co utwór literacki “robi” z czytelnikiem? Jak steruje reakcjami czytelniczym?), “Serwis Humanistyczny ‘Hamlet’”, data dostępu: 22 stycznia 2014: http://www.hamlet.edu.pl/shi/varia/?id=mazur.
Mazurkowa B. Leksykon przypomnień Literatura polskiego oświecenia, Warszawa, 2002 (hasło: Do Justyny. Tęskność na wiosnę).
Okopień-Sławińska A., Relacje osobowe w literackiej komunikacji, w: Problemy socjologii literatury, pod red. Janusza Sławińskiego, Wrocław, 1971;
Sobol R. Posłowie, w: F. Karpiński, Zabawki wierszem i prozą, t. 1, Warszawa, 1782 (reprodukcja pierwodruku, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1981).
